W ostatnich dziesięcioleciach dynamiczny rozwój technologii i branży elektronicznej zrewolucjonizowały nasze życie i świat, w którym żyjemy. Sprzęt elektryczny i elektroniczny, jak chociażby telewizory, komputery, tablety stał się wszechobecny, a konsumpcja tego rodzaju urządzeń rośnie rok do roku. Równolegle do wrastającego popytu na te urządzenia gwałtownie zwiększa się oczywiście strumień elektroodpadów. Są to odpady trudne i niebezpieczne, a więc istnieje bezwzględna konieczność ich zagospodarowania, aby chronić środowisko. Lecz zarazem odpady te stanowią obecnie ciekawe źródło surowców do powtórnego wykorzystania.
O tym, że zużyty sprzęt elektroniczny to prawdziwa kopalnia metali kolorowych i szlachetnych, wiadomo już niemal powszechnie. Wciąż jednak trwają prace nad najlepszymi metodami i poprawą efektywności procesów ich odzysku.
Aby uświadomić sobie jak wiele jest urządzeń, które otaczają nas na co dzień, a które zawierają metale do ponownego wykorzystania, wystarczy zerknąć na poniższą listę:
- urządzenia gospodarstwa domowego- pralki, chłodziarki, zamrażarki, zmywarki, grzejniki elektryczne, odkurzacze, żelazka, tostery, wagi, zegary, suszarki, golarki, itp.
- sprzęt elektroniczny- komputery, laptopy, telefony, tablety, drukarki, kserokopiarki, kalkulatory, faksy, telefony, itp.
- sprzęt audiowizualny- odbiorniki radiowe i telewizyjne, kamery video, sprzęt hi-fi, wzmacniacze, itp.
- sprzęt oświetleniowy.
- narzędzia elektryczne, maszyny do szycia, kosiarki do trawy, itp.
- zabawki, sprzęt rekreacyjny i sportowy.
- wyroby medyczne.
- przyrządy służące do nadzoru i kontroli- termostaty, czujniki dymu, itp.
Każdego roku, produkuje się dziesiątki milionów urządzeń elektrycznych i elektronicznych, w tym wiele milionów nowoczesnych komputerów czy smartfonów. Każdy z nich zawiera w sobie złoto, srebro oraz miedź, które można z powodzeniem odzyskać. Jest to proces żmudny, ale opłacalny. Duże firmy zajmujące się recyklingiem takich urządzeń przetwarzają rocznie tony telefonów komórkowych. Z każdej tony można pozyskać około 150 g złota, 3 kg srebra oraz 100 kg miedzi.
Przykładowo, szacuje się, że wartość metali szlachetnych możliwych do pozyskania z modelu iPhone 4 firmy Apple wynosi ok. 180 dolarów.
Recykling złomu elektrycznego i elektronicznego jest więc jak najbardziej uzasadniony, nie tylko względami ekologicznymi, ale również opłacalnością procesu. Branża elektroniczna wykorzystuje rocznie ok. 300 ton złota (układy scalone, styki), co stanowi ok. 12 – 15% rocznej produkcji tego kruszcu. Zużyty sprzęt elektroniczny stanowi więc atrakcyjne źródło, z którego można odzyskać metale kolorowe i szlachetne.
Do odzyskiwanych na największą skalę metali z tego źródła należą miedź, srebro i złoto. Ale elektroniczne obwody drukowane zawierają również platynę, pallad, rodi iryd. Lista metali możliwych do pozyskania w procesie recyklingu sprzętu elektronicznego obejmuje około 40 pozycji. Ogromne znaczenie zyskują także próby odzysku tzw. metali ziem rzadkich, które znalazły szerokie zastosowanie w przemyśle nowoczesnych technologii.
Technologie recyklingu urządzeń elektronicznych są skomplikowane i obejmują szereg procesów, które jednak można uszeregować jako następujący ciąg działań:
- Fizyczny, selektywny demontaż urządzeń.
- Podział poszczególnych elementów na frakcje: metale, tworzywa sztuczne, papier, drewno, ceramika oraz elementy niebezpieczne.
- Rozdrobnienie frakcji metalowej przy użyciu strzępiarek lub młynów.
- Separacja magnetyczna, elektrostatyczna i prądowo-wirowa – działania mające na celu rozdzielenie metali żelaznych i nieżelaznych.
- Przetworzenie frakcji metalicznej metodą pirometalurgiczną i hydrometalurgiczną w celu odzyskania metali szlachetnych.
- Separacja metali szlachetnych i oczyszczanie.
- Poddanie materiału procesom elektrometalurgicznym i uzyskanie stopów czystych metali.
Recykling metali z urządzeń elektronicznych dokonywany w powyższy sposób znajduje się na trzecim miejscu wśród źródeł pozyskiwania metali szlachetnych na świecie.
W zależności od rodzaju sprzętu, wieku urządzenia oraz producenta, zawartość poszczególnych składników w złomie elektronicznym jest różna. Pozornie niewielka ilość tych metali w jednostkowych urządzeniach (poniżej 0,5%), w ujęciu globalnej sprzedaży stanowi istotny udział w produkcji metali szlachetnych. Biorąc pod uwagę telefony komórkowe i sprzęt komputerowy udział ten wynosi odpowiednio 4% światowej produkcji złota, 3% dla srebra i 16% dla palladu.
W związku z tym już dawno powstało, jako naturalny trend, zjawisko odzysku cennych surowców ze zużytych urządzeń i produktów wytwarzanych przez człowieka zwane górnictwem miejskim ( Urban mining ). W przypadku górnictwa miejskiego złożami nie są jednak rudy metali, jak w klasycznym rodzaju górnictwa, a materialne wytwory działalności człowieka, nazywane często złożami antropogenicznymi. Produkty wycofane z eksploatacji, zużyte i wyrzucone, stanowią kopalnię dla „górników” zajmujących się górnictwem miejskim.
Zjawisko to, które zostało zapoczątkowane niegdyś w Japonii i stało się modne na całym świecie, staje się dziś pełnoprawną gałęzią przemysłu i wiele wyspecjalizowanych firm recyklingowych osiąga ciekawe efekty pozyskując spore ilości niezwykle cennych surowców z niechcianych elektrośmieci.
Pamiętajmy, że my wszyscy mamy ogromny wpływ na to jak wygląda nasze otoczenie! Akcje sprzątania są bardzo potrzebne, ale o ile byłoby łatwiej i przyjemniej gdyby każdy zabierał swoje śmieci i wyrzucał w miejscach do tego przeznaczonych zamiast je porzucać np. w lesie!!! DZIĘKUJEMY WSZYSTKIM BIORĄCYM UDZIAŁ W AKCJACH Z OKAZJI DNIA ZIEMI
